Project Info
ADHD (DEHB) ve Yetişkin Otizmi: Belirtileri, Farklılıkları ve Tedavi Yöntemleri
ADHD (DEHB) ve yetişkin otizmi, zihinsel ve davranışsal süreçleri etkileyen nörogelişimsel bozukluklardır. Her iki durumda da bireylerin sosyal, mesleki ve kişisel yaşamlarını etkileyen çeşitli zorluklar yaşanabilir. Ancak bu iki durum, benzerliklerine rağmen farklı özellikler ve belirtiler gösterir.
ADHD (DEHB) Nedir?
ADHD (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu), çocukluk döneminde başlayan ve yetişkinlikte de devam edebilen bir nörogelişimsel bozukluktur. ADHD, bireylerde dikkat dağınıklığı, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi belirtilerle kendini gösterir.
ADHD’nin (DEHB) Yetişkinlerde Görülen Belirtileri:
- Dikkat Eksikliği: Kişiler görevlerine odaklanmakta güçlük çekerler. Sıklıkla unutkanlık, işleri tamamlama zorluğu ve dikkatin çabuk dağılması görülür.
- Hiperaktivite: Yetişkinlerde hiperaktivite, çocuklardaki gibi aşırı fiziksel hareketlilikten ziyade içsel bir huzursuzluk, sürekli hareket etme isteği şeklinde kendini gösterebilir.
- Dürtüsellik: Sabırsızlık, düşünmeden ani kararlar verme ve riskli davranışlarda bulunma gibi dürtüsel davranışlar yetişkinlerde daha belirgin olabilir.
- Örgütlenme Zorluğu: Plan yapma, zamanı yönetme ve görevleri sıralama gibi konularda zorlanmalar yaşanır.
- Zaman Yönetimi Problemleri: Görevlerin ertelenmesi, zamanın doğru kullanılamaması gibi sorunlar yetişkinlerde sık görülür.
Yetişkin Otizmi Nedir?
Otizm, sosyal iletişimde zorluklar, tekrarlayıcı davranışlar ve sınırlı ilgi alanları ile karakterize edilen bir nörogelişimsel bozukluktur. Otizmin belirtileri genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkar, ancak bazı bireylerde yetişkinlikte daha belirgin hale gelebilir. Otizm spektrum bozukluğu (ASD) farklı şiddet seviyelerinde görülür.
Yetişkin Otizm Belirtileri:
- Sosyal İletişim Zorlukları: Göz teması kurmada zorlanma, konuşmalarda karşılıklı diyalog kuramama ve sosyal ipuçlarını anlamakta güçlük.
- Tekrarlayan Davranışlar: Aynı hareketlerin veya rutinlerin tekrar edilmesi. Değişikliklere karşı aşırı hassasiyet.
- Sınırlı İlgi Alanları: Tek bir konuya aşırı derecede ilgi duyma ve bu ilgi alanı dışındaki konulara ilgisiz kalma.
- Duyusal Hassasiyet: Işık, ses, dokunma gibi duyusal uyaranlara aşırı hassasiyet ya da duyarsızlık.
- Rutine Bağlılık: Değişikliklere uyum sağlama konusunda zorluk yaşama ve rutinlere sıkı sıkıya bağlı olma.
ADHD ve Yetişkin Otizmi Arasındaki Farklar
- Dikkat Dağınıklığı ve Hiperaktivite: ADHD’li bireylerde dikkat dağınıklığı, sürekli hareket etme ihtiyacı ve dürtüsellik ön planda iken, otizmli bireyler daha çok sosyal iletişimde ve etkileşimde zorluk yaşarlar.
- Sosyal İletişim: ADHD’li bireyler genellikle sosyal ilişkilerde beceriksiz olabilirler ancak sosyalleşme isteği duyarlar. Otizmli bireyler ise sosyal etkileşimde zorlanır ve bazen sosyal ilişkilerden kaçınabilirler.
- Odaklanma: ADHD’li bireyler dikkati uzun süre aynı konuya vermekte zorlanırken, otizmli bireyler tek bir konuya yoğun bir şekilde odaklanabilirler.
Tedavi ve Yönetim Yöntemleri
Her iki bozukluk da bireylerin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir, ancak uygun tedavi ve yönetim yöntemleri ile bu zorluklar aşılabilir.
ADHD Tedavisi:
- İlaç Tedavisi: ADHD’nin tedavisinde uyarıcı ilaçlar (Ritalin, Adderall) yaygın olarak kullanılır. Bu ilaçlar dikkat dağınıklığını ve hiperaktiviteyi azaltabilir.
- Davranışsal Terapi: Bireylerin dikkatini toplama, zaman yönetimi ve dürtüsel davranışlarını kontrol etme becerilerini geliştirmek amacıyla kullanılan bir terapi yöntemidir.
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Kişinin olumsuz düşünce kalıplarını ve davranışlarını değiştirmeyi hedefler.
Yetişkin Otizmi Tedavisi:
- Sosyal Beceriler Eğitimi: Otizmli bireylerin sosyal etkileşim becerilerini geliştirmek için kullanılan yöntemlerdir.
- Davranışsal Müdahaleler: Tekrarlayan davranışları azaltmak ve bireyin günlük yaşam becerilerini geliştirmek için uygulanır.
- Duyusal Terapi: Duyusal hassasiyetlerle başa çıkabilmeleri için bireylerin duyusal işlemleme becerilerini iyileştirmeye yönelik terapiler uygulanabilir.
Sonuç
ADHD ve yetişkin otizmi, bireylerin yaşamında çeşitli zorluklar yaratan iki nörogelişimsel bozukluktur. Ancak erken teşhis ve uygun tedavi yöntemleri ile bu zorlukların üstesinden gelinebilir. Dk Psikolojik Danışmanlık olarak, hem ADHD hem de otizm tanısı almış bireyler için özel terapi programları sunuyor, onların yaşam kalitesini artırmalarına yardımcı oluyoruz.
